Op het moment dat ik deze bijdrage aan Komma schrijf, weten we nog niet wat het kabinet gaat doen om het begrotingstekort op te vangen. Ook is nog onbekend hoe de financiële gevolgen er voor de gemeenten uit gaan zien.

Toch probeer ik me een voorstelling te maken van de gevolgen die iedere burger aan den lijve zal gaan beleven. Het gekke is nog dat de meeste mensen tot op heden alleen maar weten dat er sprake is van recessie door de verhalen van de minister-president en de minister van financiën. En natuurlijk van radio en tv. Als je niet tot de eerste golf van ontslagen mensen behoort, merk je er nog niks van dat het een crisis is die in omvang op die van de jaren 30 schijnt te lijken.

Heel veel mensen hebben de voorjaarsvakantie gebruikt voor de wintersport zoals elk jaar. En zelf ben ik afgelopen week bij het reisbureau geweest om een korte vakantie voor van de zomer te regelen. En aan het lange wachten kon ik niet merken dat het er rustiger was vanwege de crisis.

Crisis is voor ons nog vaag en in de verte. En zal die wel echt dichterbij komen? Je gevoel twijfelt sterk. Je verstand zegt dat het zeker ingrijpend zal worden. Wij hebben jammer genoeg geen flauw idee van wat alle overheidsdiensten kosten. We betalen er wel aan mee via de belasting. Maar om nu te zeggen wat een schooljaar kost voor je kind? Wat een jaartje voortgezet onderwijs vraagt? En wat de overheid toe moet voegen aan het door elke student betaalde collegegeld van een dikke 1400 euro om een studiejaar inhoud te kunnen geven?

Hetzelfde geldt voor het gebruik maken van een groot aantal voorzieningen. Revalidatiecentra, verzorgings- en verpleeghuizen. We kennen allemaal wel iemand die er verblijft en hebben nooit een flauw idee gehad van de kosten die dat met zich meebrengt. Dat geldt natuurlijk ook voor de auto en de trein. U dacht toch niet dat uw wegenbelasting en uw treinkaartje kostendekkend waren voor de aanleg en het onderhoud van alle wegen, tunnels, stations, enz?

Wat dacht u van alle overheidsdienaren die de openbare ruimte onderhouden, van de politie en brandweer, ambulancepersoneel enz. Van hen allen verwachten we een hoog kwaliteitsniveau. Een brandweerauto moet er toch binnen 8 minuten kunnen zijn? En een ambulance binnen 15 minuten maximaal. Maar wat de overheid daar nu aan geld voor moet neerleggen, daarvan hebben we geen flauw idee.

Ik ben bang dat al onze onwetendheid op dit gebied in snel tempo gaat verdwijnen. We gaan weer beseffen dat een heleboel zaken dik geld kosten. Doodeenvoudig doordat we voor veel diensten weer meer uit onze eigen portemonnee moeten gaan betalen. Bij ons kiezen of we bepaalde diensten gaan inschakelen gaan we weer een afweging maken: kan onze portemonnee het lijden of niet? Maar de grote vraag is wat we allemaal best kunnen missen zonder dat we er ook maar een haartje ongelukkiger van worden.

Maar dat alles echt veel geld kost, zonder dat we het beseften, is nog maar het eerste leermoment.
Het tweede is dat we hebben afgeleerd om solidair te zijn. Iedereen leeft zijn leventje zonder dat een ander dreigde iets te kort te komen (als we niet over onze landsgrenzen heenkeken tenminste). Nu komt de grote vraag aan bod of we bereid zijn offers te brengen ten behoeve van degenen die geen offers kunnen brengen. Of we bereid zijn om een zeker basisniveau te garanderen waar niemand onder mag terecht komen. Simpel gezegd: een rijker iemand gaat meer merken van de crisis dan een gehandicapte die leeft van een minimuminkomen. Gaat onze samenleving dat redden? Gaat de crisis ons leren dat we niet voor ons zelf alleen leven? Of gaan we knokken om zoveel mogelijk van onze eigen welvaart te behouden ook al gaat het andere groepen bitter slecht? En nemen we dus een tweedeling in de samenleving voor lief?

Ten derde vermoed ik dat de crisis ons weer de kunst gaat leren van het kleine genieten. Niet meer de bioscoop maar een spelletje? Geen kinderfeestje in een subtropisch zwembad, maar een gezellig partijtje op zolder en op straat? Geen Björn Borg onderbroek (krap 40 euro) maar eentje uit de Hema (4,95) die net zo lekker zit? Niet meer twee keer per dag maar twee keer per week onder de douche?

In een crisis is er gebrek aan geld. Dus extra milieuvriendelijke maar dure maatregelen zullen wel achterwege blijven. Maar die grote investeringen worden misschien wel overbodig. Want veel windmolens, enz. zijn alleen al nodig om ons steeds verder groeiende energieverbruik te compenseren. Als we (noodgedwongen) gaan minderen neemt de behoefte aan energie ook af en daalt daardoor de co2 uitstoot al "vanzelf". Een crisis die milieuwinst oplevert?!

En zo komt de vraag boven of die recessie eigenlijk zo slecht wel is? Zelf bleken we niet in staat om onze maar doorgaande groei in welvaart (lang leve de terrasverwarmer ) een halt toe te roepen. Als de kapitein niet stuurt doet de wal het wel.
Nu kan ik dit makkelijk zeggen want ik voel zelf nog niets van de recessie. En misschien ga ik anders praten als ik het aan den lijve ga ondervinden. Maar toch.

Tenslotte nog dit. Zou het niet kloppen dat de welvaart de afgelopen 50 jaar keer op keer is toegenomen? Zou het kloppen dat de afname van het geloof in Jezus Christus daarmee parallel is gegaan? Zou het misschien zo zijn dat al die kerkgebouwen waarvan verwacht wordt dat ze de komende jaren overbodig worden ineens weer bevolkt gaan worden? Nee, niet om dak- en thuislozen op te vangen (hoewel) maar omdat bij veel meer mensen het besef doordringt dat we dachten dat we het in ons eentje wel konden redden in dit leven. Maar dat de crisis blootlegt dat de welvaart slechts onze afhankelijkheid verbloemde? Dat er weer een schreeuwende behoefte komt aan het geloof in de levende God?

Ik hoop dat we solidair zullen zijn. Een eigenschap van christenen in het bijzonder. Ik hoop dat we weer dankbaarder mensen worden vanwege het besef wat we allemaal nog hebben. Ik hoop dat de afhankelijkheid van onze levende God weer sterker wordt beleefd. Ik hoop en geloof dat de recessie niet een zwarte bladzijde in de geschiedenis wordt.

Leen Verweij