Koers houden scherp aan wind varen

Scherp aan de wind varen wat is dat nu precies? Dat is een koers ten opzichte van de wind waarbij het doel is zo dicht mogelijk tegen de wind in te varen. Stuur je de boot teveel tegen de wind in dan lig je in de wind en kom je stil te liggen. Stuur je hem teveel van de wind weg. Dan vaar je minder efficiënt en moet je later wellicht nog een keer overstag om je doel te behalen.  

Daarmee is scherp aan de wind de enige koers waarbij je per definitie je koers niet behoudt. Dus er lijkt wel een tegenstrijdigheid in de subtitel van de programmabegroting te zitten. Of misschien juist wel goed gekozen. Omdat je juist bij deze koers continue aan het bijsturen bent vanwege veranderende weersomstandigheden, om uiteindelijk je doel te behalen. Soms gaat het harder waaien (septembercirculaire) en kan je wat hoogte pakken. Soms valt de wind weg of zit je in de luwte (hogere uitgaven VGGM) en moet je ruimer gaan varen om snelheid te houden. En wellicht geven de moties van ChristenUnie, CDA en D’66 over onder meer het dichten van het financieel ravijn komend jaar ook meer wind in de zeilen. 

De mate waarin je in staat bent zo dicht mogelijk tegen de wind in te varen, wordt niet alleen bepaalt door externe factoren. Maar wordt voor een groot gedeelte bepaalt door het materiaal. En waar wij als gemeente enkele jaren geleden nog in een optimist voeren, met de huidige programmabegroting en de hele systematiek (lees MIP) daaromheen hebben we een behoorlijke upgrade gehad richting een H-klasse.  

Telkens is de gemeente en worden wij als raad in staat gesteld beter te sturen. Daarvoor is vanuit onze fractie veel waardering voor de ambtelijke organisatie en het college die naast de productverbetering ook ons vakmanschap als raadsleden verhoogt door de bereidheid altijd uitleg te geven. Maar daarmee zijn we er nog niet. De doorontwikkeling is nog in volle gang.  

Zo is daar de geplande omschakeling van 4 naar 10 programma’s. Pro 98 heeft ten aanzien van dit punt ook een motie ingediend onder meer om vanaf 1 januari 2025 te werken met deze 10 programma’s. De wethouder heeft in de commissie wel aangegeven dat het ombouwen van 4 naar 10 programma’s een behoorlijke inspanning kost. Welke consequenties heeft deze motie en welke andere investeringen qua ambtelijke capaciteit blijven dan liggen? Is de wethouder bereid om toe te zeggen dat als 1 januari niet haalbaar lijkt, dit wel zo snel mogelijk zal plaatsvinden?  

Pro 98 heeft ook een motie ingediend om voor een tiental onderwerpen onder de bepaalde investeringsgrens toch een raadsvoorstel te laten indienen. Wij begrijpen dat als je iets belangrijk vind dat je dat moet kunnen bespreken op een manier die je nog voldoende handvaten biedt om bij te sturen. Het helpt ons in onze controlerende taak en draagt bij aan de kwaliteit van onze lokale democratie. Die handreiking doen we bij deze. Wellicht kan dit een jaarlijks terugkerend amendement worden waarin elke partij enkele onderwerpen alsnog kan agenderen die vanwege politieke of inhoudelijke redenen van belang zijn voor één van de fracties. Tegelijk een let op. Als elke fractie zo dadelijk met 10 onderwerpen komt, wordt het misschien minder werkbaar. Ik denk dat het goed is hierover in de auditcommissie verder op door te praten. En we willen pro 98 vragen om kritisch naar de 10 onderwerpen te kijken. Moeten deze onderwerpen echt allemaal als raadsagendapunt worden behandeld of is voor een aantal een commissie bespreking voldoende. 

Twee punten van zorg aangaande financiële kengetallen. In de commissievergadering heeft de wethouder al aangegeven dat het weerstandsvermogen wat hem betreft nu te laag is, maar dat dit in de praktijk hoger uitvalt. En dat dit voor de jaren 26 en 27 wordt opgelost. Bij de volgende kadernota krijgen we hiervan een doorkijk. We volgen dit met belangstelling en vragen een toezegging aan de wethouder om zich in te spannen om verdere verslechtering te voorkomen. 

Ten zien van de schuldquote heb ik genoteerd dat een toenemende schuldquote en afnemende reserve over meerdere jaren het moment is waarop je je echt zorgen moet maken. Dat is namelijk het moment waarop je je kapitaallasten niet meer structureel kan dragen. De begroting 2024 en de doorkijk naar de jaren tot en met 27 lieten deze tendens zien. Met de invloed van de septembercirculaire wordt dit gecombineerde effect in elk geval voor de komende 2 jaar teniet gedaan. Maar de zorg is nog niet weg. Scherp aan de wind varen en continue bijsturen achten wij noodzakelijk. En we kijken uit naar de toegezegde scenario's door de wethouder.

Dan inhoudelijk ten aanzien van de programma’s. Wij zijn daar als fractie positief over. Dat maakt ook dat wij slechts een enkele motie gaan indienen. Bij de kadernota hebben we meerdere moties ingediend en we zien dat deze ook voldoende terugkomen in de begroting. Ik noem dan als voorbeeld onze motie impuls armoedebeleid, de motie Innovatieve woonconcepten voor ouderen en een motie over de preventieve aanpak middelengebruik.  

Programma 1 Participatie en Ondersteuning 

Om met de laatste te beginnen. De preventieve aanpak middelengebruik  heeft een mooie plek gekregen in het programma “Opgroeien in een Kansrijke Omgeving” en daarmee ook in de begroting. Het terugdringen van middelengebruik is voor ons een belangrijk item omdat middelen gebruik juist bij jongeren kan leiden tot ernstige gezondheidsschade en gezondheidsklachten. In het verlengde daarvan zou ik graag al willen reageren over de motie rond rioolwateronderzoek. Voor de helderheid: wij willen alles op alles zetten om drugsgebruik te verminderen en de urgentie hiervan te laten doordringen in onze samenleving. Maar kijkend naar de generieke inzichten die dergelijke onderzoeken geven, zien wij weinig meerwaarde. Als het gaat om bewustwording kan het wel een rol spelen. Maar dan is het wel een flink bedrag voor een beoogd effect wat bovendien ook binnen het OKO wordt nagestreefd. Het gaat om een bedrag van minimaal 30.000. Maar wordt waarschijnlijk een stuk hoger omdat er een apart aftappunt moet worden gemaakt. Bovendien missen we hiervan dekking én willen we benadrukken dat de preventieve insteek al fors onderdeel is van het gehele programma. Ik ben benieuwd of de wethouder vindt dat dit iets significants toevoegt aan “Opgroeien in een Kansrijke Omgeving.”  

Wat ons wel zorgen baart zijn de toenemende kosten van de jeugdzorg. Hier wordt ook melding van gemaakt in de begroting. Tegelijkertijd zien we ook de terugtrekkende beweging van de jeugdgezondheidszorg, waardoor wij verwachten dat de druk op de jeugdzorg verder zal toenemen. We zijn daarom blij met de toezegging van de wethouder in de commissie dat dit niet ten koste mag gaan van de kwetsbare groep die onder deze zorg valt.  

De afgelopen jaren heeft de gemeente zich met de Barneveldse samenleving hard gemaakt voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. We kijken als fractie positief terug naar wat we hier in Barneveld collectief hebben neergezet. Deze uitdaging zet zich de komende jaren voor met de voortdurende opvang van Oekraïense vluchtelingen, het geven van een plek aan statushouders en niet in de minste plaats het vestigen van een AZC in Barneveld. Wij zien dat met vertrouwen tegemoet en wensen het college veel succes met deze uitdaging.  

Programma 2 Bedrijvigheid en bereikbaarheid  

Met de groei van Barneveld komt ook de bereikbaarheid onder druk. Er bestaat al zorg over wat het knooppunt A1 A30 capacitair aan kan. Er zijn ook zorgen over wat de groei van de Midden Nederland hallen in combinatie met de groei van Bloemendal gaat betekenen voor de afwikkeling van verkeer over het nabijgelegen viaduct en de rotonde. Ons raadslid Wiesenekker heeft hierover al om specifieke toezeggingen gevraagd in de commissie. En dit wordt ondersteund door de motie die we samen met de SGP indienen om dit zorgelijke verkeerspunt nauwgezet te monitoren. Daarnaast wel de oproep aan het college om ook oplossingen te blijven zoeken buiten het faciliteren van het autoverkeer om. Wij denken daarbij concreet aan de blijvende inzet voor de bereikbaarheid van openbaar vervoer en fietsalternatieven.  

Over verkeer nog een punt. Een belangrijk punt is dat er een plan van aanpak volgt voor verkeersveilige schoolfietsroutes. Heel fijn dat dit breed wordt bekeken, want wij krijgen regelmatig signalen dat ouders goede ideeën hebben voor het verbeteren van de verkeersveiligheid rondom scholen. Is de wethouder bereid om in dit plan ook actief ouders of ouderraden te betrekken in het inventariseren van eenvoudige verbeteringen?  

Programma 3 Woon en leefomgeving 

Meerdere sportverenigingen kunnen uitzien naar een nieuwe of een uitbreiding van de locatie. Sportpark Norschoten (SDVB), Sportpark Westerneng (Veluwse Boys), Sportpark Overbeek (Terschuurse Boys) De Flying Bikes, De Petanque vereniging met de Boulodrome. Sporten is onderdeel van een gezonde leefstijl. Deze investeringen geven een kwalitatieve en kwantitatieve impuls aan sportend gemeente Barneveld. Voor ons is het daarbij steeds belangrijk om te kijken naar breedte sport: Is sport voor iedereen dichtbij en toegankelijk? Liever diverse aanbod dan aanbod voor topsport dus. Daarom zijn wij nog steeds groot voorstander van een sporthal in Kootwijkerbroek en Terbroek. We zijn blij dat de gesprekken hierover momenteel positief verlopen.  

Van de verenigingen kom ik bij de motie van het CDA over de OZB. Wij staan in beginsel positief tegenover deze motie over de compensatie OZB voor verenigingen met eigen vastgoed. Wel vragen wij de wethouder of hij indicatief kan aangeven om welk bedrag dit gaat. Aanvullend stellen wij voor, en dat doen we in een separate motie omdat het om een andere doelgroep gaat, om vrijstelling van de OZB te verlenen aan kerkelijke verenigingen voor alle onroerende zaken die worden ingezet voor maatschappelijke doeleinden. En deze motie dienen wij bij deze in.  

Aangaande woningbouw zijn we wat betreft de ChristenUnie de goede weg ingeslagen. 2/3 betaalbare woning en een toezegging van de wethouder zich in te spannen ook voor meer goedkope woningen zodat jongeren en starters ook op de woningmarkt perspectief hebben. Betaalbare en goedkope woningen in de gemeente is voor ons een groot goed voor een doelgroep (jongeren) die de toekomst heeft. Een doelgroep waar wij graag in willen investeren.  

Een andere doelgroep zijn ons kinderen. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Niet voor niets volgen wij steeds kritisch de uitbreiding van scholen. Wij vinden het heel belangrijk dat kinderen de mogelijkheid hebben om in de eigen wijk naar school te gaan. Dat vergroot de sociale cohesie in wijken en voorkomt onnodige verkeersbewegingen. De uitbreiding in Bloemendal is een voorbeeld van zo’n belangrijke ontwikkeling. 

Programma 4 Samenwerken dienstverlenen en besturen 

De opgaven waar de gemeente voor staat worden steeds complexer en ook de bestuurlijke complexiteit neemt toe zeker in een groeiende gemeente. Om deze complexe opgaven het hoofd te bieden begrijpen wij dat het college uitbreiding van de strategische advisering voorstelt. Wij zien het als noodzakelijk om kennis in huis te hebben maar dan wel bij voorkeur duurzaam in huis te hebben. Dus bij voorkeur geen inhuur. Wil het college zich hiervoor inzetten?  

Tot slot zijn wij blij dat er een forse uitbreiding komt bij het team veiligheid. Steeds vaker zien wij de nare gevolgen van ondermijnende criminaliteit. Het is noodzakelijk om onze groeigemeente ook te voorzien van voldoende capaciteit om de uitdagingen op dit gebied aan te gaan. Ten aanzien de brandveiligheid hopen wij dat dit jaar in afstemming met ons brandweerkorps een concreet voorstel komt over de inzet van de brandweerdependance in Barneveld.  

We zien veel eerdere moties van ons maar ook van andere fracties terugkomen in de begroting. Wij zijn tevreden met de doorwerking van deze eerdere initiatieven. Namens de fractie van de ChristenUnie wensen wij het college Gods zegen toe bij de uitvoering van de begroting, wijsheid in het bijsturen bij veranderende weersomstandigheden en een behouden vaart.